Chcesz odkryć więcej przepisów? Odwiedź kanał Kuchnia Lidla na You Tube!
Piramida żywieniowa, piramida zdrowia, piramida pokarmowa, piramida jedzenia, piramida odżywiania, piramida żywnościowa – to tylko niektóre nazwy, pod którymi konsumenci wyszukują informacji o zdrowym żywieniu dzieci. Aktualna piramida żywienia przedstawiająca zasady zdrowego żywienia dzieci i młodzieży nosi nazwę Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia dzieci i młodzieży (4-18 lat).
W badaniach naukowych ostatnich kilkunastu lat ujawniono szereg nowych, niezależnych od wartości energetycznej diety, ważnych czynników ryzyka nadwagi i otyłości. Mają one duże znaczenie dla zdrowia, zwłaszcza u dzieci i młodzieży.
Dobry sen na zdrowie
Udowodniono, jak ważne w prawidłowym rozwoju dzieci i młodzieży oraz zapobieganiu otyłości i innym chorobom (rozwijającym się także w życiu dorosłym) są – oprócz aktywności fizycznej – długość i jakość snu (wysypianie się) oraz przestrzeganie zasad korzystania z komputera, telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych. Dlatego też mówimy obecnie o Piramidzie Zdrowego Żywienia i Stylu Życia, dając jasno do zrozumienia, że aby być zdrowym, prawidłowe żywienie musi być rozpatrywane łącznie z pozostałymi najważniejszymi elementami stylu życia. Z tych powodów dzieci od 6 do 12 lat powinny spać co najmniej 10 godzin dziennie – najlepiej o tej samej porze. Krótszy sen powoduje zaburzenia regulacji apetytu oraz pogarsza wyniki w nauce. Przed snem należy unikać oglądania telewizji, przeglądania smartfona czy innych urządzeń elektronicznych. Im więcej czasu spędza się przed ekranem telewizora czy komputera, tym mniej zostaje go na sprzyjającą zdrowiu aktywność, na którą dzieci i młodzież powinny przeznaczać przynajmniej 60 minut dziennie. Poza tym spędzanie czasu przed telewizorem i innymi urządzeniami elektronicznymi (np. smartfonami czy stacjonarnymi grami wideo) sprzyja nałogowi podjadania niezalecanych produktów oraz spożywaniu większej ilości reklamowanej żywności. Może to prowadzić do rozwoju otyłości. Dlatego też zaleca się, aby ograniczyć u dzieci i młodzieży oglądanie telewizji i korzystanie z komputera oraz innych urządzeń elektronicznych do 2 godzin dziennie.
Myj zęby, będziesz zdrowszy!
W Piramidzie oraz komentarzach umieszczono nowe zalecenia dotyczące higieny jamy ustnej. Podkreślono, jak ważne jest dokładne mycie zębów po jedzeniu w zapobieganiu próchnicy i wielu innym chorobom, które mogą wystąpić w przyszłości, takim jak miażdżyca naczyń oraz choroby przewodu pokarmowego. Tymczasem próchnica zębów u dzieci i młodzieży jest powszechna. Prawie 94% 18-latków wchodzi w dorosłe życie z próchnicą, mając średnio 7 zepsutych zębów.
Dzieci powinny jeść więcej warzyw, owoców i wapnia
W nauce o żywieniu przybyło wiele nowych dowodów na to, że warzywa i owoce powinny być podstawą zdrowego żywienia – dlatego też w dalszym ciągu umieszczane są na pierwszym piętrze Piramidy dotyczącej żywienia. Warzywa i owoce należy wprowadzić do diety jak najwcześniej – jak tylko to możliwe (zgodnie z kalendarzem). Różnicą w stosunku do Piramidy dla osób dorosłych jest zalecane spożycie większej ilości nabiału, tzn. co najmniej 3-4 szklanki mleka, maślanki, kefiru czy jogurtu naturalnego (można częściowo zastąpić go np. białym serem). Są to główne źródła dobrze przyswajalnego wapnia, który jest podstawowym materiałem budulcowym kości i zębów. Tymczasem olbrzymia większość dzieci i młodzieży spożywa go w za małych ilościach, na poziomie ok. 60% zaleconej ilości. Konsekwencją niedoborów wapnia u dzieci jest krzywica, a u osób dorosłych osteomalacja i osteoporoza. Zapotrzebowanie na wapń u dzieci w związku z dynamicznym rozwojem układu kostnego jest wyższe niż u dorosłych.
Systematyczna kontrola rozwoju
Do Piramidy wprowadzono także nowe zalecenie, które mówi o konieczności regularnej kontroli rozwoju fizycznego. Regularnie przeprowadzane pomiary pozwalają na odniesienie wyników do krajowych norm rozwoju (do tabel lub siatek centylowych) oraz na diagnozę, czy są one prawidłowe dla wieku i płci. Powtarzanie pomiarów co pewien czas pozwala na ocenę, czy tempo wzrastania jest optymalne. Umożliwia wczesne wykrywanie ewentualnych odchyleń od normy oraz przeciwdziałanie trwałym zmianom upośledzającym rozwój lub stan zdrowia. Pomiary wysokości i masy ciała oraz ocena proporcji między nimi służą zapobieganiu zaburzeniom rozwojowym, a także wczesnej profilaktyce chorób dietozależnych (na tle niedoborów lub nadmiarów w spożyciu żywności). Generalnie sprzyjają poprawie stanu zdrowia dzieci i młodzieży.
Umiejętność prawidłowego wykonania pomiarów wysokości i masy ciała oraz ich interpretacja są wpisane w podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej z zakresu wychowania fizycznego na II etapie edukacyjnym, zatwierdzoną Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14.02.2017 (Dziennik Ustaw 2017, poz. 356).
Należy podkreślić, że Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia dzieci i młodzieży kierowana jest do dzieci i młodzieży od 4 do 18 lat, ich rodziców oraz personelu przedszkoli i środowiska szkolnego (dyrektorów, nauczycieli, intendentów – odpowiadających za żywienie zbiorowe w szkołach).
Piśmiennictwo:
- Jarosz M., Nowa Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży, IV Narodowy Kongres Żywieniowy pt. „Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu chorób – postępy 2018”, materiały kongresowe, IŻŻ, Warszawa, 25-26.01.2018, s. 14-15.
- Jarosz M., Piramida Zdrowego Żywienia – 2016, I Narodowy Kongres Żywieniowy „Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu chorób – postępy 2015”, materiały kongresowe, IŻŻ, Warszawa 2016, s. 9.
- Jarosz M., Nowa Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży, „Żywienie Człowieka i Metabolizm” 2019, 46, 01, 13-14.
- Jarosz M. i wsp., Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej, Warszawa 2016.
Trwa ładowanie komentarzy