Jajka

Pyszne pod każdą postacią

Pewnie nie uda nam się odpowiedzieć na nurtujące niektórych pytanie, co było pierwsze: jajo czy kura, ale postaramy się ustalić, dlaczego tak kochamy jajka. Kto nie lubi rozpocząć dnia od jajecznicy czy jajka na miękko? Kto nigdy latem nie jadł na obiad jajek sadzonych z młodymi ziemniaczkami i mizerią? W końcu: czym byłaby nasza polska Wielkanoc bez jaj na twardo, faszerowanych, a może po wiedeńsku? No właśnie! Co więc sprawia, że tak często i pod różnymi postaciami jajko pojawia się w naszym menu?

Czy jajka są zdrowe?

Jajka mają wiele witamin, m.in. A, witaminy z grupy B, D, E, K. Są bogate w pełnowartościowe białko. To bardzo ważne, ponieważ jajka zawierają pełny skład aminokwasów egzogennych, a taki ma tylko oprócz jajka mleko kobiece. Jajka to również cenne kwasy omega 3, w które uboga jest dieta Polaków. Jedząc jajka, dostarczamy organizmowi wapnia, żelaza, magnezu, fosforu czy selenu i jodu. Żółtko jaja zawiera lecytynę, która chroni przed odkładaniem się cholesterolu na ścianach naczyń krwionośnych, a także luteinę wpływającą pozytywnie na wzrok.

Jak często jeść jajka?

Dietetycy zalecają spożywanie do 6 jajek w tygodniu. Trzeba pamiętać, że jajka nie należą do grupy produktów zaliczanych do nabiału. Jajko może być z powodzeniem stosowane jako zamiennik mięsa w diecie. Na 150-gramową porcję mięsa lub ryby przypadają 2 jajka.

Kiedyś twierdzono, że ze względu na zawarty w jajach cholesterol powinno się ograniczyć ich spożycie. Tym, którzy cholesterol mają podwyższony, dietetycy zalecają spożycie 2-3 jaj tygodniowo.

Ile kalorii mają jajka?

Jajka mają może dużo tłuszczu, ale spora ilość zawartego w nich pełnowartościowego białka daje poczucie sytości i przyspiesza przemianę materii. Oczywiście ważne, w jakiej postaci jemy jajka. Zaleca się jajko ze ściętym białkiem i lekko płynnym żółtkiem, ale może niekoniecznie jajecznicę smażoną na ociekającym tłuszczem boczku. Zabójczy dla diety może być majonez tak często podawany do jajek. Warto zastąpić go np. sosem jogurtowo-czosnkowym. Samo jajo ma już bowiem ok. 155 kcal (100 g).

Jak sprawdzić, czy jajko jest świeże?

Podczas zakupu należy obejrzeć jajka i sprawdzić, czy ich skorupki nie są uszkodzone. Warto wyciągnąć choć jedno z opakowania i potrząsnąć nim. Jeśli usłyszymy chlupanie, to znaczy, że jajo nie jest pierwszej świeżości. Jeśli brak jakichkolwiek dźwięków, możemy śmiało wkładać je do koszyka. W domu jajko można zanurzyć w szklance z wodą. Jeśli unosi się na powierzchni, lepiej go nie jedzmy. Jeśli opadnie na dno – jest z pewnością świeże. Dowiedz się więcej tutaj!

W jaki sposób oznakowane są jajka?

Do handlu przeznaczone są jajka klasy A, klasy B i C – do użytku przemysłowego. Te, które znajdziemy w sprzedaży, są oznaczone na skorupce specjalnym kodem. Najważniejsza jest jego pierwsza cyfra. I tak:

• 0 – oznacza jajka z produkcji ekologicznej,
• 1 –  jajka od kur z wolnego wybiegu (kury mogą wychodzić z kurnika),
• 2 – jajka z chowu ściółkowego (kury chodzą po całym kurniku),
• 3 – jajka z chowu klatkowego (kury są zamknięte w małych klatkach).

Do 2025 roku Lidl planuje wykluczyć ze sprzedaży jaja z chowu klatkowego – dowiedz się więcej!

Jak długo można przechowywać jajka?

Jajka w odpowiednich warunkach, czyli w lodówce, można przechowywać do daty przydatności do spożycia na opakowaniu. Przechowywanie jajek w zły sposób może spowodować rozwój mikroorganizmów. Jeśli dostaną się one do jajek, mogą być przyczyną poważnych chorób, np. salmonellozy. Jajek nie należy myć przed włożeniem do lodówki, natomiast przed ich użyciem – mycie w ciepłej wodzie jest niezbędne!

Jak długo gotować jajka?

Jajka kurze na twardo gotujemy standardowo od 8 do 10 minut, na półmiękko – 6 minut, a na miękko – od 2 do 4 minut. Dla porównania jajka przepiórcze na miękko gotujemy 1-2 minuty, a na twardo – 5 minut.

Jak szybko obrać jajko?

Czasem nie jest sztuką ugotować jajko, ale po ugotowaniu umiejętnie je obrać! Jest jednak na to prosty sposób: wkładamy jajko do szklanki z zimną wodą, zakrywamy górę naczynia ręką, tak by woda się z niego nie wylała, i energicznie potrząsamy, aż skorupka sama zejdzie. Prawda, że łatwe? Obieranie również staje się łatwiejsze, jeżeli dodamy troszkę soli do gotowania jajka.

Jak ugotować jajko w koszulce?

Jajko w koszulce (inaczej zwane poszetowym), czyli bez skorupki, ze ściętym białkiem i płynnym żółtkiem, gotujemy w wodzie z octem. Wodę możemy zastąpić winem albo olejem (jajo frytowane). Jajka po benedyktyńsku to jajka w koszulce podawane na grzance z sosem holenderskim. Zobacz, jak jajka w koszulce przygotowuje Okrasa!

Jak usmażyć jajko sadzone?

Nic prostszego! Jajka wbijamy prosto na rozgrzaną patelnię. Smażymy do chwili, kiedy białko będzie ścięte, a żółtko półpłynne. Dzięki zabawnym silikonowym foremkom możemy zrobić jajka sadzone w kształcie serca lub kwiatka.

Czym zastąpić jajka?

Jajka są bardzo odżywcze, jednak zawierają wiele uczulających alergenów. Osoby, które nie mogą ich jeść, muszą zastępować je innymi produktami. Wśród nich są m.in.: żelatyna, siemię lniane, nasiona chia, mąka/skrobia ziemniaczana lub mąka z tapioki, banan, mus jabłkowy czy purée z dyni, a od niedawna także aquafaba, czyli woda z cieciorki w puszce. Będą one wiązać składniki przygotowywanych potraw podobnie jak jajko. Zobacz trik, jak używać zamienników!