Chłodnik litewski

Chłodnik litewski — co to za zupa?

Chłodnik litewski, znany również jako "šalti boršių", to nie tylko smaczne danie, ale również część bogatych kulinarnych tradycji Litwy oraz Polski. Jego korzenie sięgają XIV wieku, kiedy to panowała dynastia Jagiellonów w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a Litwa i Polska była jednym, wspólnym narodem. Początkowo chłodnik z buraków przygotowywano na bazie wywaru z szyjek rakowych z dodatkiem zsiadłego mleka, chociaż dziś ta wersja została całkiem zapomniana. Dziś przepis na chłodnik litewski zawiera warzywny bulion i wiele smacznych dodatków, a zsiadłe mleko często zastępuje się jogurtem, kefirem lub maślanką i w takiej wersji chłodnik serwuje się w wielu domach oraz restauracjach.

Chłodnik litewski, choć nazwa sugeruje jego litewskie pochodzenie, jest również silnie związany z historią kuchni polskiej. To tradycyjna polska zupa z buraków, która z biegiem czasu zyskała swoją unikalną recepturę i smak. Jednak to Litwa, szczególnie historyczny region Sejneńszczyzny jest uznawany za ojczyznę tego wyjątkowego dania. Tradycyjny polski chłodnik, bogaty w nowalijki, od lat cieszy się popularnością, a nawet został wpisany na listę produktów tradycyjnych z Podlasia.

Chłodnik litewski jest ceniony za swoją prostotę, smak i orzeźwiające właściwości. To doskonały wybór na gorące letnie dni, gdy szukamy lekkiego, a zarazem pożywnego posiłku. Niezależnie od tego, czy wybieramy tradycyjną recepturę, czy też eksperymentujemy z dodatkami, chłodnik litewski pozostaje ulubionym daniem wielu osób, doceniających kulinarną tradycję Polski i Litwy.

Chłodnik z buraka i... O składnikach na chłodnik

Każdy zna jakiś przepis na chłodnik z buraków, chociaż nie zawsze jest to ten oryginalny przepis na chłodnik litewski. Przygotowując oryginalny chłodnik buraczany litewski, niezbędne są pewne kluczowe składniki, które nadają mu ten charakterystyczny smak. Na pierwszym miejscu znajduje się oczywiście burak, a w zasadzie botwina, która stanowi główną bazę zupy. Im więcej botwiny doda się do zupy, tym intensywniejszy będzie jej smak oraz kolor. Staraj się wybierać do chłodnika botwinę o średniej wielkości burakach i świeżych, zielonych liściach. Takie dorodne warzywo możesz dodać w całości do zupy — zarówno liście, łodygi, jak i korzenie, czyli buraczki. Chłodnik z buraka to zupa zgodne z duchem zero waste, w której nic się nie marnuje!

Kolejnym nieodłącznym składnikiem chłodników jest ogórek, dodający zupie wyrazistego smaku. W niektórych wersjach do chłodnika trafia wersja małosolna, ale znacznie częściej używa się po prostu świeżych ogórków gruntowych. Do chłodnika obowiązkowo musi trafić także koperek oraz spora ilość nabiału w postaci zsiadłego mleka, śmietany, jogurtu, kefiru lub maślanki. Oprócz podstawowych składników, do oryginalnego chłodnika litewskiego zazwyczaj dodaje się także warzywa takie jak rzodkiewki czy szczypiorek, które nadają zupie świeżości i chrupkości.

Do przygotowania wywaru często używa się bulionu warzywnego lub wody, która następnie jest dodatkowo uzupełniana o kwaśny, nabiałowy dodatek. W niektórych domach bulion warzywny zastępuje się drobiowym, ale zdarza się to bardzo rzadko, chociaż taka wersja jest równie pyszna.

Historia chłodnika litewskiego pokazuje, że składniki te pozostawały w zasadzie niezmienne przez wiele lat, nieustannie ciesząc nasze podniebienia swoim niesamowitym smakiem. Istnieją jednak różne wersje chłodników, w których znaleźć można najróżniejsze składniki, np. ziemniaki. Jeśli masz ochotę spróbować takiego nietypowego połączenia, to koniecznie sprawdź ten przepis na chłodnik!

Jak zrobić chłodnik z buraków?

Jak zrobić wyśmienity chłodnik litewski? Przygotowanie doskonałego chłodnika litewskiego (nazywanego także chołodziecem litewskim) wymaga odpowiedniego doboru składników, nieco cierpliwości oraz zastosowania kilku sprawdzonych trików ułatwiających jego przygotowanie. Cały proceder należy zacząć od przygotowanie buraków - dokładnie je umyć i pokroić. Warto również pamiętać, że im intensywniejszy kolor mają buraki, tym bardziej wyrazisty będzie kolor chłodnika. Pokrojone buraczki należy wrzucić do gotującego się wywaru i pozwolić im się zagotować.

Następnym ważnym krokiem jest dodanie kwaśnego nabiału do ostudzonego chłodnika. To niezwykle ważne, aby nabiał trafił do zupy, która będzie chłodna — inaczej chłodnik po litewsku może się po prostu zważyć.  Kolejnym ważnym krokiem w przygotowaniu chłodnika litewskiego jest odpowiednie doprawienie zupy, aby uzyskać harmonijną i zbalansowaną kombinację smaków. W tym celu warto dodać odrobinę cukru, aby nieco zrównoważyć kwaśny smak nabiału. Nie warto jednak przesadzać z ilością cukru, aby zupa nie stała się zbyt słodka (buraki mają w sobie całkiem sporo słodyczy). Niektórzy dodają do chłodnika z buraczków odrobiny startego chrzanu, aby nadać zupie pikantnego charakteru.

Kolejnym istotnym elementem jest odpowiednie schłodzenie chłodnika przed podaniem. Po przygotowaniu zupy, warto odstawić ją do lodówki na kilka godzin, aby wszystkie smaki dobrze się przegryzły i zupa nabrała odpowiednio gęstej konsystencji.

Cierpisz na brak czasu? Taki barszcz litewski możesz wsunąć na 10 minut do zamrażalnika - w tym czasie zupa powinna nabrać odpowiednio niskiej temperatury. Innym ciekawym trikiem na szybkie jej schłodzenie, jest wrzucenie do środka kilku kostek lodu tuż przed podaniem. Dzięki temu każda łyżka chłodnika litewskiego będzie prawdziwą ucztą dla podniebienia, a danie zyska jeszcze bardziej orzeźwiający charakter.