Pljeskavica — bałkańskie grillowane mielone

Pljeskavica – bałkański burger

Pljeskavica to świetna propozycja dla tych, którzy szukają nowego spojrzenia na klasyczne kotlety mielone. Zamiast panierki i ziemniaków — soczyste mięso z grilla lub patelni podawane z tradycyjnymi dodatkami. To danie, które zaskakuje swoją prostotą i intensywnym smakiem. Dzięki odpowiednio dobranym przyprawom, pljeskavica zyskuje wyrazisty smak i bałkański charakter i to zupełnie inny niż nasze tradycyjne mielone.

W wersji bardziej na bogato, czyli jako gurmanska pljeskavica, znajdziesz w środku rozpływający się ser lub szynkę, które nadają całości jeszcze więcej głębi i aromatu. To idealna opcja na domowy obiad z twistem, ale też świetna alternatywa dla burgera z grilla. Z naszym przepisem poczujesz klimat Bałkanów już od pierwszego kęsa. Wystarczy kilka prostych składników, by przenieść się kulinarnie do Serbii czy Czarnogóry, nie wychodząc z kuchni.

Co to jest pljeskavica?

Pljeskavica — co to właściwie jest? To bałkański kotlet z mielonego mięsa, prażony na ruszcie lub patelni, który zachwyca prostotą wykonania i bogactwem smaku. Danie to pochodzi z Serbii, ale zyskało ogromną popularność również w innych krajach dawnej Jugosławii — jak Bośnia i Hercegowina, Chorwacja czy Czarnogóra. Swoją nazwę zawdzięcza słowu “pljeskati”, które w językach południowosłowiańskich oznacza "klaskać" lub "klepać", co nawiązuje do sposobu formowania kotleta, czyli spłaszczania dłonią porcji mięsa.

Tradycyjnie przygotowuje się ją z mieszanki kilku rodzajów mięsa — najczęściej wołowiny, baraniny, jagnięciny i wieprzowiny z dodatkiem cebuli i przypraw. Zwykle odstawia się je także na kilka do kilkunastu dni, aby dojrzało. Potem formuje się je w duże, płaskie kotlety i grilluje nad otwartym ogniem. W zależności od regionu Bałkanów, spotkamy różne jej odmiany np. z dodatkiem sera kaszkawał, boczku czy ostrej papryki.

Dania tego typu zdobyły szczególną popularność w południowej Serbii. Leskovačka pljeskavica posypywana ostrą papryką czy gurmanska pljeskavica — z nadzieniem z boczku i kaszkawału — to najbardziej znane wariacje tego dania. Inne regionalne wersje, jak Šarska z serem czy Vranjska z samej wieprzowiny, podkreślają różnorodność kuchni bałkańskiej. Co ciekawe, w Bośni pljeskavica przygotowywana jest wyłącznie z wołowiny, co wynika z lokalnych zasad religijnych.

Przepis na pljeskavicę nie zatrzymał się jednak na Bałkanach. Wraz z falą emigracji z byłej Jugosławii, danie to trafiło do Austrii, Niemiec czy Szwecji, gdzie szybko zyskało popularność jako alternatywa dla klasycznych burgerów. Dziś trudno znaleźć w tych krajach bałkańską restaurację, która nie miałaby pljeskavicy w menu. Zrób ją razem z nami!

Pljeskavica — przepis oryginalny

Przepis oryginalny na pljeskavicę różni się znacząco od tego, do czego przyzwyczajeni jesteśmy w kuchni polskiej. Choć na pierwszy rzut oka przypomina klasyczne kotlety mielone lub amerykańskie burgery, jej sekret tkwi w detalach. Największą różnicę robi mieszanka różnych mięs – w oryginale łączy się wołowinę, baraninę, jagnięcinę, a czasem także wieprzowinę. Drugim kluczowym elementem jest dojrzewanie mięsa, które przez co najmniej 48 godzin odpoczywa w lodówce i jest regularnie mieszane z dodatkiem wody. To właśnie ten zabieg sprawia, że kotlety mają wyjątkową strukturę i bardziej interesujący smak.

W oryginalnym przepisie na pljeskavicę nie znajdziesz jajek, bułki tartej czy mleka — składników typowych dla polskich kotletów mielonych. Tu liczy się czyste mięso, przyprawy i czas. Grillowanie nadaje pljeskavicy charakterystyczny aromat i lekko przypieczoną skórkę, która świetnie kontrastuje z soczystym wnętrzem kotleta. Taki sposób obróbki podkreśla naturalny smak mięsa i sprawia, że danie jest lżejsze niż nasze tradycyjne kotlety.

Kolejną cechą, która wyróżnia pljeskavicę, jest jej rozmiar i kształt – to duży, płaski kotlet. Formowany mokrymi dłońmi i spłaszczany na desce, przypomina bardziej placek niż typowego burgera. Dzięki temu lepiej dopieka się w środku, zachowując jednocześnie soczystość. Odpowiednio doprawiona mieszanka z dodatkiem cebuli, słodkiej i ostrej papryki oraz szczypty pieprzu, nadaje mięsu wyrazisty, ale nie przytłaczający smak. To właśnie prostota składników i precyzyjne wykonanie czynią z niej kulinarne dzieło Bałkanów.

A z czym serwować pljeskavicę? Tradycyjnie podaje się ją z dodatkami, które idealnie równoważą smak mięsa: ajwarem (pikantną pastą paprykową), kajmakiem i świeżą lepinją, czyli bałkańskim pieczywem przypominającym pitę. W bardziej rozbudowanej wersji może być też częścią dania typu street food – w bułce, z cebulą, warzywami i sosem. Znakomicie smakować będzie także z kaszą czy ziemniakami! Niezależnie od formy podania, pljeskavica to przepis na udany obiad. Nie wierzysz? Przekonaj się sam!

Jak zrobić "pleskawicę" - bałkański kotlet w domu?

Sekret dobrej pleskawicy? Rzecz jasna mięso, a dokładnie połączenie różnych jego rodzajów. Jagnięcina lub baranina, która stanowi podstawę tego dania dodaje charakterystycznego, lekko dzikiego aromatu, który odróżnia ten kotlet po bałkańsku od polskich mielonych czy burgerów. Ważnym krokiem jest również dojrzewanie mięsa - nie pomijaj tego etapu, gdyż to dzięki niemu potrawa smakuje tak wyjątkowo.

Aby kotlet bałkański miał odpowiednią strukturę, należy go dokładnie wyrabiać rękami, dodając w trakcie odrobinę wody. Dzięki temu będzie bardziej soczysty i sprężysty po ugrilowaniu. Cebulę warto posiekać bardzo drobno, aby nie „rozpychała” mięsa, tylko ładnie się w nie wtopiła. Potem wystarczy już tylko połączyć ją z mięsem, dodać przyprawy i przejść do formowania pljeskavicy.

Podczas formowania kotletów, warto zwilżyć zarówno dłonie, jak i deskę do krojenia – mięso nie będzie się kleić i łatwiej uzyskasz charakterystyczny, płaski kształt. Pleskawica najlepiej smakuje smażona na patelni grillowej lub klasycznym grillu – potrzebuje mocnego ognia i krótkiego czasu obróbki, żeby pozostała soczysta w środku. Skoro wiesz już, jak przyrządzić idealną pleskavicę, to pozostaje nam tylko życzyć Ci smacznego!