Obwarzanki – przepis

Obwarzanki to symbol kulinarnego dziedzictwa Małopolski, który sięga głęboko w naszą historię, aż do XIV wieku i czasów panowania Jagiellonów. Tradycyjny przepis na obwarzanki powstał już w średniowieczu i od wieków składa się z drożdży, mąki, soli, cukru, wody, a czasem także masła. To, jak się robi obwarzanki, nie jest wcale tajemnicą, a wiekowy przepis na obwarzanki jest ogólnie dostępny i wypieki te można bez trudu zrobić w domowym zaciszu.

W sprzedaży spotkać można w zasadzie tylko krakowskie obwarzanki, na które przepis jest jasno określony - szczegółowo ustalona została konkretna receptura. Przepis na obwarzanki krakowskie został wpisany nawet na listę produktów tradycyjnych oraz do Rejestru Chronionych Oznaczeń Geograficznych, a uprawnionych do wypiekania i sprzedawania takich obwarzanków jest niewielkie grono piekarzy i sprzedawców.

Obwarzanek z naszego przepisu jest zbliżony smakiem do tego krakowskiego i charakteryzuje się chrupiącą skórką z makiem na wierzchu i delikatnym wnętrzem. Oprócz klasycznej wersji obwarzanków krakowskich, istnieją także obwarzanki odpustowe, które przygotowuje się bez użycia drożdży i z większą ilością cukru, który nadaje im słodszy smak. Takie wypieki często sprzedaje się w okolicach cmentarzy, a także podczas odpustów parafialnych.

Nasze rodzime obwarzanki są uwielbiane przez smakoszy na całym świecie za swój wyjątkowy smak i tradycyjny przepis oraz sposób przygotowania. Ich popularność i znaczenie kulturowe są cenione nie tylko na terenie naszego kraju, ale także w całej Europie.

Obwarzanki tradycyjne (te krakowskie) przygotowuje się według jasno ustalonych zasad, dzięki którym ich smak i wygląd jest tak wyjątkowy. Jak dokładnie wygląda przepis na tradycyjne obwarzanki krakowskie i jakie cechy musi spełnić obwarzanek, by zostać tak nazwanym? Zacznijmy od samego wyglądu - obwarzanki krakowskie to nie precle ani bajgle, a za takie określenie wielu krakowskich piekarzy mogłoby się obrazić. Obwarzanek krakowski przygotowywany jest zawsze na drożdżach i cechuje go charakterystyczny kształt przypominający pierścień. Ma także nietypową fakturę, stworzoną z dwóch zlepionych ze sobą warkoczy w formie spirali.

Ustalone prawnie zostały nawet waga oraz średnica obwarzanka! Obwarzanek krakowski z tradycyjnego przepisu musi mieścić się w przedziale od 80 do 120 gramów, a jego średnica nie może być mniejsza od 12 cm i większa od 17 cm. Prawdziwego obwarzanka wyróżnia nie tylko certyfikowany piekarz, ale także charakterystyczne ślady po ruszcie, które znaleźć można na spodzie wypieku.

Proces ich przygotowania rozpoczyna się od mieszanki mąki pszennej, tłuszczu, cukru, drożdży, soli i wody, która następnie jest odstawiana do wyrośnięcia. Po wyrośnięciu ciasto dzielone jest na małe kawałki, formowane w podłużne sulki, które następnie skręca się je spiralnie i formuje w pierścień. Gotowe obwarzanki ponownie pozostawiane są do wyrośnięcia, po czym zanurza się je na chwilę we wrzątku i obgotowuje, stąd też nazwa "obwarzanek". Po osączeniu obwarzanki pieczone są do uzyskania złocistego koloru. Obwarzanek zwykle jest czymś posypany — w tradycyjnej wersji sprzedaje się obwarzanki z makiem, sezamem lub solą, ale zjeść można nawet obwarzanek z serem.

Jak zrobić obwarzanki? Aby przygotować obwarzanka w domu, warto zastosować kilka trików, które pomogą Ci odtworzyć oryginalny przepis. Niezwykle ważne jest dokładne wyrabianie ciasta, które nie może mieć żadnych grudek. Takie ciasto należy zostawić do wyrośnięcia, najlepiej na jakąś godzinkę, by mogło dwukrotnie zwiększyć swoją objętość. Następnie, podczas formowania obwarzanków, należy zwrócić uwagę na to, by sploty były odpowiednio zwarte, co zapobiegnie rozpadaniu się pierścieni podczas gotowania.

Kolejnym istotnym krokiem jest właściwe obgotowanie obwarzanków. Zanurz je we wrzątku tylko na kilka sekund — w ten sposób zachowasz ich kształt i nadasz ciastu połysk. Po obgotowaniu warto posypać obwarzanki ulubionymi dodatkami, takimi jak sezam, mak, sól morska czy biały mak. Pamiętaj o pilnowaniu czasu pieczenia i rozgrzaniu wcześniej piekarnika do odpowiedniej temperatury. Zastosowanie tych trików pozwoli Ci odtworzyć oryginalny przepis na obwarzanki krakowskie, które będą w smaku przypominać te sprzedawane na krakowskim rynku.

Oryginalne obwarzanki krakowskie mają swoją długowieczną historię, która zaczyna się w średniowieczu. Pierwsze dokumenty potwierdzające istnienie krakowskich obwarzanków są związane z dworem Władysława i Jadwigi Jagiełły — to dla nich przyrządzane były te pyszne wypieki. W kolejnych stuleciach obwarzanki zyskiwały na popularności, stając się integralną częścią kulinarnego krajobrazu Krakowa. Pierwotnie były wypiekane jedynie w okresie wielkiego postu przez wyznaczonych piekarzy z cechów.

Kontrola nad wypiekiem obwarzanków była ściśle regulowana przez krakowski cech piekarzy, aż do XIX wieku, kiedy to każdy piekarz miał prawo do ich produkcji, choć sposób wyboru wyznaczonych piekarzy był nadal ściśle uregulowany. Od tego czasu krakowskie obwarzanki zyskały na popularności.

Obecnie są one sprzedawane głównie na ulicy (na wózkach), a ich produkcja oraz jakość są świadomie chronione i utrzymywane zgodnie z tradycyjnymi recepturami i ściśle określonymi zasadami. Warto wspomnieć, że 2007 roku w Krakowie powstało Żywe Muzeum Obwarzanka, które pozwala odwiedzającym zagłębić się w całą historię wypiekania tego przysmaku z Małopolski.